SIĘ DZIEJE! - Wyszkowski Inkubator Pozarządowy

• - Strona Główna

Preambuła do Konstytucji RP podaje okoliczności jej wydania oraz określa cele, jakim ten akt prawny powinien służyć. Ze względu na istotne znaczenie, przytaczam w całości treść preambuły: W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i powinnościach wobec dobra wspólnego –wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem, ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.

Kto sprawuje władzę?
Zgodnie z prawem ustanowionym w Konstytucji władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Sprawuje on władzę przez swoich przedstawicieli, jak prezydent RP, posłowie, senatorowie, radni, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) lub bezpośrednio – poprzez wypowiedź w referendum.
Artykuł 15 Konstytucji RP stanowi, że ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa. Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ustroju jednostek samorządu terytorialnego są: ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym oraz ustawa o samorządzie województwa.
Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (art. 16 Konstytucji). Zatem – wprawdzie poprzez swoje organy przedstawicielskie – ale to mieszkańcy gmin, miast, województw sprawują władzę w swojej gminie, powiecie, województwie, państwie.
Wspólnota samorządowa (mieszkańcy gminy, powiatu, województwa samorządowego) powołuje swój organ przedstawicielski w drodze wyborów powszechnych (co 4 lata). Organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy – w miastach: rada miasta, w powiecie – rada powiatu, w województwie samorządowym – sejmik samorządowy. Organem wykonawczym w gminie jest wójt, w gminach, gdzie siedziba władz jest w mieście – burmistrz, w większych miastach – prezydent miasta. W powiecie organem wykonawczym jest zarząd powiatu, któremu przewodniczy starosta. W województwie samorządowym organem wykonawczym jest zarząd województwa na czele z marszałkiem województwa. Wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa realizują swoje zadania przy pomocy urzędu gminy (lub miasta), starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskiego. Urząd jest aparatem pomocniczym organu wykonawczego.

Zakres działania władz lokalnych i regionalnych
Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina (art. 164 ust. 1 Konstytucji RP). Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową (art. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym). Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy ją rozumieć jako wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawowo na rzecz innych podmiotów. Należą do nich następujące kategorie spraw:

• ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska;
• gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną;
• lokalnego transportu zbiorowego;
• ochrony zdrowia;
• pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
• komunalnego budownictwa mieszkaniowego;
• oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych;
• kultury, w tym bibliotek komunalnych i innych placówek upowszechniania kultury;
• kultury fizycznej, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
• targowisk i hal targowych;
• zieleni komunalnej i zadrzewień;
• cmentarzy komunalnych;
• porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej;
• utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
• zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej, prawnej.

Wymienione zadania gminy pokazują główne kierunki zainteresowań i działalności gminy, jako zasadniczej jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli zadania publiczne gminy przekraczają możliwości jednej gminy, wówczas ustawa samorządowa przewiduje możliwość ich realizacji w drodze współdziałania międzygminnego (art. 10) lub przekazania ich w drodze umów innym podmiotom niż jednostki organizacyjne gminy (art. 9 ust.1).

Powiat jest jednostką samorządu terytorialnego obejmującą obszar kilku gmin sąsiadujących ze sobą. Dla powiatu ustawodawca przewidział pełnienie funkcji wyrównawczych i uzupełniających w stosunku do funkcji gminy. Pozycję ustrojową powiatu określa zasada subsydiarności (pomocniczości), wyrażająca się w odrębności zadań powiatu i zakazie naruszania zakresu działania gminy. Ustawowy zakres zadań powiatu obejmuje w szczególności zadania dotyczące ponadgminnej infrastruktury społecznej (w tym ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych, edukacji publicznej ponadgimnazjalnej, kultury i ochrony dóbr kultury, kultury fizycznej i turystyki) oraz dotyczące infrastruktury technicznej (w tym:  transportu i dróg publicznych;  ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, gospodarki wodnej;  zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego;  geodezji, kartografii, katastru, gospodarki nieruchomościami;  porządku publicznego i zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, obronności, ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom;  działalność organizatorska dot. rozwiązywania lokalnych problemów, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, aktywizacja lokalnego rynku pracy, ochrona praw konsumenta, promocja powiatu i współpraca z organizacjami pozarządowymi;  utrzymywanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;  wykonywanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży). Ustawy mogą określać inne zadania powiatu oraz wskazywać sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat. Powiat na uzasadniony wniosek gminy może przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu. Powiat może zawierać porozumienia z organami administracji rządowej w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu działania administracji rządowej.

Zasadniczym celem działania samorządu województwa jest stymulowanie rozwoju regionu oraz wykonywanie usług publicznych o charakterze i zasięgu regionalnym. Sejmik województwa uchwala strategię rozwoju województwa (art. 11 ustawy o samorządzie województwa). Samorząd województwa realizuje ustawowe cele ogólnocywilizacyjne, jak:

• pielęgnowanie polskości;
• rozwój i kształtowanie świadomości narodowej;
• zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń;
• kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego;
• rozwój regionalny, m.in.: pobudzanie aktywności gospodarczej, konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa.

Co nam daje samorządność?
Samorząd terytorialny jest z mocy prawa podstawową formą organizacji życia publicznego i zaspokaja zbiorowe potrzeby społeczności lokalnej. Samorządność nie kończy się na uczestnictwie w wyborach wójtów, radnych. Samorządność to przede wszystkim tworzenie wspólnoty, to wspólne działanie i wspólna odpowiedzialność. To my, mieszkańcy, poprzez kontrolę społeczną wybranych radnych i wójtów, burmistrzów, prezydentów, decydujemy, co będzie się działo wokół nas i kim będą nasi przedstawiciele w organach władzy – z kim będą współpracować i w jakim kierunku rozwijać działalność gminy, powiatu bądź województwa. Zróżnicowanie naszego stosunku do spraw publicznych zależy także od stopnia identyfikowania się poszczególnych ludzi w trzech płaszczyznach:

• z wyższymi wartościami we własnym sercu, sumieniu;
• ze społecznością, w której żyjemy;
• z państwem polskim.

Pamiętać należy, że państwo polskie to my, to nasza władza i nasze wspólne dobro. Jestem Polakiem – znaczy to, że mam polskie obowiązki, tym większe i trudniejsze, im większej miary jestem człowiekiem (Roman Dmowski) .

Elżbieta Paziewska

Napisz komentarz

• Treść komentarza powinna być związana z tematem artykułu.
• Komentarze ukazują się dopiero po uzyskaniu akceptacji administratora.
• Komentarze naruszające netykietę nie będą publikowane.
• Komentarze promujące własne np. strony, produkty itp. nie będą publikowane.

Imię:

Tytuł:

Komentarz: