Współpraca samorządu z organizacjami pozarządowymi
(Zam: 24.01.2012 r., godz. 21.00)
Andrzej Rybus-Tołłoczko, Pełnomocnik Wojewody Mazowieckiego ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi pisze o narzędziach, które budują na Mazowszu współpracę samorządu z organizacjami pozarządowymi
Programy współpracy
Po latach pracy i konsultacji 24 kwietnia 2003 roku została uchwalona ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.), która reguluje działania trzeciego sektora w Polsce. W 2010 r. została ona gruntownie znowelizowana. To ta ustawa w dużym stopniu narzuca funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju.
Od 2003 r. samorząd ma obowiązek uchwalania programów współpracy samorządów z organizacjami pozarządowymi. Jest to konstytucja działań samorządu wspólnie z organizacjami pozarządowymi. Jeżeli jakiś obszar współpracy nie jest opisany w programie, nie jest on realizowany.
Bardzo ważne jest to, że samorząd ma obowiązek określenia w oddzielnej uchwale, jak mają wyglądać konsultacje społeczne, które muszą być przeprowadzone przed uchwaleniem programu współpracy.
Ustawa od 2011 r. określa, co powinno znaleźć się w programie współpracy. Do tej pory panowała „wolna amerykanka” i każdy samorząd mógł wpisać co chciał. Teraz istnieje szczegółowy katalog elementów, które muszą znaleźć się w programie:
1) cel główny i cele szczegółowe programu;
2) zasady współpracy;
3) zakres przedmiotowy;
4) formy współpracy;
5) priorytetowe zadania publiczne;
6) okres realizacji programu;
7) sposób realizacji programu;
8) wysokość środków przeznaczanych na realizację programu;
9) sposób oceny realizacji programu;
10) informacje o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji;
11) tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert.
Najbardziej kontrowersyjny, zarówno dla samorządów, jak i dla organizacji, jest punkt 8. Niestety, parlamentarzyści nie zgodzili się, by na początku dodać słowo „planowana”. Oznacza to, że gdy urząd będzie chciał zwiększyć pulę środków dla organizacji w danym roku, poza zmianą uchwały budżetowej, będzie musiał zmienić program współpracy. Jak? W taki sam sposób, jak uchwalał program współpracy. Czyli trzeba to poprzedzić konsultacjami. Nikomu nie będzie się chciało przeprowadzać skomplikowanej procedury, czyli środków dla organizacji w środku roku nie będzie przybywać.
Również w katalog form współpracy urzędów z organizacjami pozarządowymi jest wpisane wiele nowości. Katalog ten ma charakter otwarty, dzięki czemu można dodać dowolne elementy współpracy, a te jedynie mają wyznaczać kierunek. Są to:
1) zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie – tu bardziej szczegółowo tego nie przybliżę, gdyż poniżej opisana jest nowa procedura;
2) wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności – ta forma współpracy była i ma ona przede wszystkim na celu sprawienie, by organizacje informowały o swoich działaniach administrację i na odwrót. To spowoduje, że może nie będzie takiej sytuacji, że tydzień po tygodniu w czerwcu w gminie odbędą się festyny. Gdy na przykład jeden mógłby się odbyć w czerwcu, a drugi we wrześniu, jednocześnie uatrakcyjniając kalendarz imprez w tej gminie;
3) konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji;
4) konsultowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego, w przypadku ich utworzenia przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego;¬
5) tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej – w tym punkcie jest mowa przede wszystkim o radach działalności pożytku publicznego, ale także o komisjach, forach czy zespołach;
6) umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej na zasadach określonych w ustawie
7) umowy partnerstwa określone w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 i Nr 157, poz. 1241) – z tym zapisem jest troszkę jak z UFO. Wszyscy wiedzą, że istnieje, ale nikt nie widział go w rzeczywistości. Takiej umowy partnerskiej nie widziałem. I jest to chyba martwy zapis, ale znalazł się w tym katalogu.
Na Mazowszu jest 351 jednostek samorządowych – gmin, powiatów i miast na prawach powiatu. W 2008 r. programy współpracy miało 150 jednostek. W 2010 r. już 291. Mam nadzieję, że do końca 2011 roku będzie wyglądać to jeszcze lepiej.
Małe granty
Wiele organizacji pozarządowych, ale też i samorządów, od lat upominało się o możliwość udzielania dotacji bez ogłaszania konkursu. Szczególnie dotyczyło to przekazywania małych kwot, na małe zadania. I nowela zakłada taką możliwość. Jednakże zadanie musi spełniać kilka warunków:
1) musi mieć charakter lokalny lub regionalny,
2) maksymalnie można dać organizacji 10000 zł,
3) maksymalnie w ciągu roku można dać jednej organizacji z jednego urzędu 20000 zł w ten sposób,
4) maksymalnie musi trwać 90 dni.
Co dzieje się dalej? W terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia wpłynięcia oferty, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego zamieszcza ofertę na okres 7 dni:
1) w Biuletynie Informacji Publicznej;
2) w siedzibie organu jednostki samorządu terytorialnego w miejscu przeznaczonym na zamieszczanie ogłoszeń;
3) na stronie internetowej organu jednostki samorządu terytorialnego.
Każdy, w terminie 7 dni od dnia zamieszczenia oferty, może zgłosić uwagi dotyczące oferty. Gdy upłynie ten termin, samorząd musi niezwłocznie zawrzeć umowę z organizacją pozarządową.
Mazowieckie samorządy przyjęły tę możliwość z zadowoleniem. Kto już przyznaje małe granty? Oczywiście Miasto Stołeczna Warszawa, ale także mniejsze miasta jak Pruszków czy gminy, np. Nieporęt.
Inicjatywa lokalna
Kolejnym niezwykle ważnym elementem, który w większości samorządów istnieje już od lat, jest inicjatywa lokalna. Choć nikt tego tak nie nazywał. Na czym polega? Nie tylko organizacje pozarządowe, ale też i mieszkańcy mogą złożyć wniosek o wspólną realizację zadania. Nie ma tu żadnego przekazania środków ani z urzędu do organizacji, ani na odwrót.
Jest to możliwość wspólnego działania mieszkańców w trosce o swoją okolicę. O rzeczy, na które władze nie mają lub nie chcą mieć czasu. Przy drobnym wsparciu samorządu, można na przykład po wielu latach wyremontować kwietnik przed naszym blokiem czy na nowo uruchomić wiejski klubik dla dzieci.
Inicjatywa lokalna może odbywać się w następujących obszarach:
1) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, obejmującej w szczególności: budowę, rozbudowę lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
2) działalności charytatywnej;
3) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
4) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
5) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
6) promocji i organizacji wolontariatu;
7) edukacji, oświaty i wychowania;
8) działalności w sferze kultury fizycznej i turystyki;
9) ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach;
10) porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Jest to niesamowite narzędzie aktywizacji mieszkańców do zadbania o własne otoczenie. A to chyba jest podstawą budowy społeczeństwa obywatelskiego.
Mazowieckie samorządy i organizacje pozarządowe przez ostatnie lata zrobiły ogromny skok we współpracy. Powstają programy, są ogłaszane konkursy, a organizacje pozarządowe coraz chętniej angażują się we wspólne działania.
Kolejne lata na pewno przyniosą jeszcze niejedne zmiany, ale mam nadzieję, że organy wykonawcze samorządów będą się decydować na przekazywanie jak największej liczby zadań publicznych organizacjom pozarządowym.
Po latach pracy i konsultacji 24 kwietnia 2003 roku została uchwalona ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.), która reguluje działania trzeciego sektora w Polsce. W 2010 r. została ona gruntownie znowelizowana. To ta ustawa w dużym stopniu narzuca funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju.
Od 2003 r. samorząd ma obowiązek uchwalania programów współpracy samorządów z organizacjami pozarządowymi. Jest to konstytucja działań samorządu wspólnie z organizacjami pozarządowymi. Jeżeli jakiś obszar współpracy nie jest opisany w programie, nie jest on realizowany.
Bardzo ważne jest to, że samorząd ma obowiązek określenia w oddzielnej uchwale, jak mają wyglądać konsultacje społeczne, które muszą być przeprowadzone przed uchwaleniem programu współpracy.
Ustawa od 2011 r. określa, co powinno znaleźć się w programie współpracy. Do tej pory panowała „wolna amerykanka” i każdy samorząd mógł wpisać co chciał. Teraz istnieje szczegółowy katalog elementów, które muszą znaleźć się w programie:
1) cel główny i cele szczegółowe programu;
2) zasady współpracy;
3) zakres przedmiotowy;
4) formy współpracy;
5) priorytetowe zadania publiczne;
6) okres realizacji programu;
7) sposób realizacji programu;
8) wysokość środków przeznaczanych na realizację programu;
9) sposób oceny realizacji programu;
10) informacje o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji;
11) tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert.
Najbardziej kontrowersyjny, zarówno dla samorządów, jak i dla organizacji, jest punkt 8. Niestety, parlamentarzyści nie zgodzili się, by na początku dodać słowo „planowana”. Oznacza to, że gdy urząd będzie chciał zwiększyć pulę środków dla organizacji w danym roku, poza zmianą uchwały budżetowej, będzie musiał zmienić program współpracy. Jak? W taki sam sposób, jak uchwalał program współpracy. Czyli trzeba to poprzedzić konsultacjami. Nikomu nie będzie się chciało przeprowadzać skomplikowanej procedury, czyli środków dla organizacji w środku roku nie będzie przybywać.
Również w katalog form współpracy urzędów z organizacjami pozarządowymi jest wpisane wiele nowości. Katalog ten ma charakter otwarty, dzięki czemu można dodać dowolne elementy współpracy, a te jedynie mają wyznaczać kierunek. Są to:
1) zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie – tu bardziej szczegółowo tego nie przybliżę, gdyż poniżej opisana jest nowa procedura;
2) wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności – ta forma współpracy była i ma ona przede wszystkim na celu sprawienie, by organizacje informowały o swoich działaniach administrację i na odwrót. To spowoduje, że może nie będzie takiej sytuacji, że tydzień po tygodniu w czerwcu w gminie odbędą się festyny. Gdy na przykład jeden mógłby się odbyć w czerwcu, a drugi we wrześniu, jednocześnie uatrakcyjniając kalendarz imprez w tej gminie;
3) konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji;
4) konsultowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego, w przypadku ich utworzenia przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego;¬
5) tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej – w tym punkcie jest mowa przede wszystkim o radach działalności pożytku publicznego, ale także o komisjach, forach czy zespołach;
6) umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej na zasadach określonych w ustawie
7) umowy partnerstwa określone w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 i Nr 157, poz. 1241) – z tym zapisem jest troszkę jak z UFO. Wszyscy wiedzą, że istnieje, ale nikt nie widział go w rzeczywistości. Takiej umowy partnerskiej nie widziałem. I jest to chyba martwy zapis, ale znalazł się w tym katalogu.
Na Mazowszu jest 351 jednostek samorządowych – gmin, powiatów i miast na prawach powiatu. W 2008 r. programy współpracy miało 150 jednostek. W 2010 r. już 291. Mam nadzieję, że do końca 2011 roku będzie wyglądać to jeszcze lepiej.
Małe granty
Wiele organizacji pozarządowych, ale też i samorządów, od lat upominało się o możliwość udzielania dotacji bez ogłaszania konkursu. Szczególnie dotyczyło to przekazywania małych kwot, na małe zadania. I nowela zakłada taką możliwość. Jednakże zadanie musi spełniać kilka warunków:
1) musi mieć charakter lokalny lub regionalny,
2) maksymalnie można dać organizacji 10000 zł,
3) maksymalnie w ciągu roku można dać jednej organizacji z jednego urzędu 20000 zł w ten sposób,
4) maksymalnie musi trwać 90 dni.
Co dzieje się dalej? W terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia wpłynięcia oferty, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego zamieszcza ofertę na okres 7 dni:
1) w Biuletynie Informacji Publicznej;
2) w siedzibie organu jednostki samorządu terytorialnego w miejscu przeznaczonym na zamieszczanie ogłoszeń;
3) na stronie internetowej organu jednostki samorządu terytorialnego.
Każdy, w terminie 7 dni od dnia zamieszczenia oferty, może zgłosić uwagi dotyczące oferty. Gdy upłynie ten termin, samorząd musi niezwłocznie zawrzeć umowę z organizacją pozarządową.
Mazowieckie samorządy przyjęły tę możliwość z zadowoleniem. Kto już przyznaje małe granty? Oczywiście Miasto Stołeczna Warszawa, ale także mniejsze miasta jak Pruszków czy gminy, np. Nieporęt.
Inicjatywa lokalna
Kolejnym niezwykle ważnym elementem, który w większości samorządów istnieje już od lat, jest inicjatywa lokalna. Choć nikt tego tak nie nazywał. Na czym polega? Nie tylko organizacje pozarządowe, ale też i mieszkańcy mogą złożyć wniosek o wspólną realizację zadania. Nie ma tu żadnego przekazania środków ani z urzędu do organizacji, ani na odwrót.
Jest to możliwość wspólnego działania mieszkańców w trosce o swoją okolicę. O rzeczy, na które władze nie mają lub nie chcą mieć czasu. Przy drobnym wsparciu samorządu, można na przykład po wielu latach wyremontować kwietnik przed naszym blokiem czy na nowo uruchomić wiejski klubik dla dzieci.
Inicjatywa lokalna może odbywać się w następujących obszarach:
1) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, obejmującej w szczególności: budowę, rozbudowę lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
2) działalności charytatywnej;
3) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
4) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
5) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
6) promocji i organizacji wolontariatu;
7) edukacji, oświaty i wychowania;
8) działalności w sferze kultury fizycznej i turystyki;
9) ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach;
10) porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Jest to niesamowite narzędzie aktywizacji mieszkańców do zadbania o własne otoczenie. A to chyba jest podstawą budowy społeczeństwa obywatelskiego.
Mazowieckie samorządy i organizacje pozarządowe przez ostatnie lata zrobiły ogromny skok we współpracy. Powstają programy, są ogłaszane konkursy, a organizacje pozarządowe coraz chętniej angażują się we wspólne działania.
Kolejne lata na pewno przyniosą jeszcze niejedne zmiany, ale mam nadzieję, że organy wykonawcze samorządów będą się decydować na przekazywanie jak największej liczby zadań publicznych organizacjom pozarządowym.
Napisz komentarz
- Treść komentarza powinna być związana z tematem artykułu.
- Komentarze ukazują się dopiero po uzyskaniu akceptacji administratora.
- Komentarze naruszające netykietę nie będą publikowane.
- Komentarze promujące własne np. strony, produkty itp. nie będą publikowane.
