Nie-spójna polityka unijna w sprawie wilków
(Zam: 07.07.2013 r., godz. 16.55)Unia Europejska wydaje duże środki na obszary chronione Natura 2000. Ten system obszarowej ochrony przyrody ma w założeniu zachować na terenie Europy kluczowe oraz zagrożone siedliska i gatunki. Ich ochronie ma sprzyjać wspólne działanie ochronne oparte na jednolitym prawodawstwie i nowoczesnym spojrzeniu na ochronę przyrody, uwzględniające naturalne areały występowania oraz naturalne granice.
Zamykanie procesów ochronnych w obszarze granic administracyjnych jest daleko nieskuteczne ze względu na szlaki migracyjne zwierząt oraz dynamikę oddziaływania na ekosystemy różnych czynników zewnętrznych. Konieczność ochrony uwzgledniającej te czynniki jak również kluczowa rola korytarzy ekologicznych były fundamentem unijnych dyrektyw będących podstawą powołania obszarów Natura 2000. Jednolite prawo powinno ułatwić współdziałanie wielu instytucji zajmujących się ochroną przyrody.
W praktyce ochrona poszczególnych gatunków nie ma charakteru uniwersalnego dla całej Unii i nowy system ochronny mimo potężnego budżetowania nadal regulowany jest w ramach granic poszczególnych krajów. Praktyka pokazała, że zarówno ponadregionalna koncepcja ochrony przyrody, jak i wydzielanie jednostek tzw. euroregionów funkcjonuje jedynie dobrze w obrocie dokumentacją i na poziomie teoretycznym.
Problem ten jest szczególnie znaczący w obszarze granicznym polsko-słowackim i dotyczy ochrony dużych drapieżników na terenie Karpat. Polska zgodnie z założeniami unijnymi zdecydowanie chroni duże drapieżniki w tym wilki, które na terenie Słowacji są objęte odstrzałem. Dotyczy to także rysi. W ostatnich trzech latach problem ten stał się szczególnie dotkliwy, gdy populacja wilków odbudowywana z pieczołowitością po polskiej stronie była wybijana po przejściu na stronę słowacką, jak miało to miejsce na terenie Beskidu Niskiego i Beskidu Żywieckiego.
Aktualnie rząd Słowacji jest zobowiązany dać odpowiedź Komisji Europejskiej w sprawie polowań na wilki na przygranicznych terenach z Polską, w tym na obszarach Natura 2000, co jest niezgodne z Europejską Dyrektywą siedliskową. Żądanie Komisji Europejskiej jest konsekwencją polskiej skargi złożonej w lutym ubiegłego roku przez Stowarzyszenie Pracowania na rzecz Wszystkich Istot.
Skarga dotyczyła naruszenia przepisów unijnych przez Słowację, polegających na nieuprawnionych polowaniach na wilki. Tym samym stowarzyszenie wsparło międzynarodową koalicję organizacji przyrodniczych ze Słowacji, Węgier i Czech dla ochrony dużych drapieżników. Władze Słowacji w sezonie 2010/2011 wydały zgodę na odstrzał 150 wilków. Według oficjalnych danych zabito 159 osobników, w większości w obszarach Natura 2000, gdzie wilk stanowi przedmiot priorytetowej ochrony. W 2007 r. słowackie władze zgłosiły do Komisji Europejskiej liczebność wilków na poziomie 252–410 osobników żyjących na terenie Słowacji. Rząd Słowacji zgodził się więc na odstrzał prawie połowy populacji! Ze względu na duże trudności techniczne związane z bezpośrednim monitoringiem populacji wilków szacuje się że 40 proc. populacji poddanej odstrzałowi stanowiły wilki migrujące z przygranicznych terenów Polski. Najwięcej wilków zabito w słowackim województwie preszowskim (63 osobniki), żylińskim (37) i koszyckim (19), czyli głównie na terenach graniczących z Polską. W wielu przypadkach poszczególne osobniki pochodziły więc prawdopodobnie, z podlegającej ścisłej ochronie, „polskiej” populacji.
Dodatkowym czynnikiem w całej sprawie jest silny lobbing łowiecki na rzecz odstrzału. Dla myśliwych wilk jest naturalnym konkurentem polującym na jelenie, sarny i dziki. Dlatego myśliwi dokładają starań by zmniejszyć jego liczebność za wszelką cenę. Stosowana przez nich metoda „kreatywnej księgowości” liczebności wilka doprowadzona została do absurdu. Jako punkt odniesienia słowaccy myśliwy podają rok 1920, w którym to populacja wilka na Słowacji wynosiła 20 osobników.
Rokrocznie wydawane są na Słowacji pozwolenia na zabijanie wilków, bez analizy negatywnego oddziaływania odstrzałów na ten gatunek, czym naruszane są przepisy Dyrektywy Siedliskowej. Dodatkowo odstrzały dotykają losowo wybranych osobników, co negatywnie wpływa na przetrwanie poszczególnych rodzin wilczych. Rząd słowacki nie ma więc podstaw merytorycznych do stwierdzenia ponad wszelką wątpliwość, iż zgoda na odstrzał wilków nie zagraża zachowaniu tego cennego w ekosystemie drapieżnika we właściwym stanie ochrony.
Państwo polskie odpowiedzialne jest przed Komisją Europejską za właściwy stan ochrony tych drapieżników na terenie kraju. W celu wzmocnienia ochrony naszej populacji niezbędne są intensywne prace nad ustanowieniem strefy całkowitej ochrony wilków (zakaz polowań) na słowackich terenach graniczących z Polską.
Utworzenie takiej strefy na Słowacji udało się wynegocjować już Czechom i Węgrom, co wsparło te kraje w skutecznej ochronie wilków. Jeżeli nie chcemy płacić za błędy słowackiego rządu, niezbędne jest utworzenie strefy całorocznej ochrony wilka także na terenach graniczących z Polską.
Znamienne jest, że kwestia ta była do niedawna jedynie w centrum uwagi organizacji pozarządowej. Dopiero w tym roku wiceminister środowiska Janusz Zaleski wystosował do rządu słowackiego list, w którym prosi o wstrzymanie odstrzału wilków w pasie o szerokości 23 kilometrów od granicy z Polską do czasu ustanowienia transgranicznej strefy ochronnej zwierząt.
Dagmara Chłopicka
W praktyce ochrona poszczególnych gatunków nie ma charakteru uniwersalnego dla całej Unii i nowy system ochronny mimo potężnego budżetowania nadal regulowany jest w ramach granic poszczególnych krajów. Praktyka pokazała, że zarówno ponadregionalna koncepcja ochrony przyrody, jak i wydzielanie jednostek tzw. euroregionów funkcjonuje jedynie dobrze w obrocie dokumentacją i na poziomie teoretycznym.
Problem ten jest szczególnie znaczący w obszarze granicznym polsko-słowackim i dotyczy ochrony dużych drapieżników na terenie Karpat. Polska zgodnie z założeniami unijnymi zdecydowanie chroni duże drapieżniki w tym wilki, które na terenie Słowacji są objęte odstrzałem. Dotyczy to także rysi. W ostatnich trzech latach problem ten stał się szczególnie dotkliwy, gdy populacja wilków odbudowywana z pieczołowitością po polskiej stronie była wybijana po przejściu na stronę słowacką, jak miało to miejsce na terenie Beskidu Niskiego i Beskidu Żywieckiego.
Aktualnie rząd Słowacji jest zobowiązany dać odpowiedź Komisji Europejskiej w sprawie polowań na wilki na przygranicznych terenach z Polską, w tym na obszarach Natura 2000, co jest niezgodne z Europejską Dyrektywą siedliskową. Żądanie Komisji Europejskiej jest konsekwencją polskiej skargi złożonej w lutym ubiegłego roku przez Stowarzyszenie Pracowania na rzecz Wszystkich Istot.
Skarga dotyczyła naruszenia przepisów unijnych przez Słowację, polegających na nieuprawnionych polowaniach na wilki. Tym samym stowarzyszenie wsparło międzynarodową koalicję organizacji przyrodniczych ze Słowacji, Węgier i Czech dla ochrony dużych drapieżników. Władze Słowacji w sezonie 2010/2011 wydały zgodę na odstrzał 150 wilków. Według oficjalnych danych zabito 159 osobników, w większości w obszarach Natura 2000, gdzie wilk stanowi przedmiot priorytetowej ochrony. W 2007 r. słowackie władze zgłosiły do Komisji Europejskiej liczebność wilków na poziomie 252–410 osobników żyjących na terenie Słowacji. Rząd Słowacji zgodził się więc na odstrzał prawie połowy populacji! Ze względu na duże trudności techniczne związane z bezpośrednim monitoringiem populacji wilków szacuje się że 40 proc. populacji poddanej odstrzałowi stanowiły wilki migrujące z przygranicznych terenów Polski. Najwięcej wilków zabito w słowackim województwie preszowskim (63 osobniki), żylińskim (37) i koszyckim (19), czyli głównie na terenach graniczących z Polską. W wielu przypadkach poszczególne osobniki pochodziły więc prawdopodobnie, z podlegającej ścisłej ochronie, „polskiej” populacji.
Dodatkowym czynnikiem w całej sprawie jest silny lobbing łowiecki na rzecz odstrzału. Dla myśliwych wilk jest naturalnym konkurentem polującym na jelenie, sarny i dziki. Dlatego myśliwi dokładają starań by zmniejszyć jego liczebność za wszelką cenę. Stosowana przez nich metoda „kreatywnej księgowości” liczebności wilka doprowadzona została do absurdu. Jako punkt odniesienia słowaccy myśliwy podają rok 1920, w którym to populacja wilka na Słowacji wynosiła 20 osobników.
Rokrocznie wydawane są na Słowacji pozwolenia na zabijanie wilków, bez analizy negatywnego oddziaływania odstrzałów na ten gatunek, czym naruszane są przepisy Dyrektywy Siedliskowej. Dodatkowo odstrzały dotykają losowo wybranych osobników, co negatywnie wpływa na przetrwanie poszczególnych rodzin wilczych. Rząd słowacki nie ma więc podstaw merytorycznych do stwierdzenia ponad wszelką wątpliwość, iż zgoda na odstrzał wilków nie zagraża zachowaniu tego cennego w ekosystemie drapieżnika we właściwym stanie ochrony.
Państwo polskie odpowiedzialne jest przed Komisją Europejską za właściwy stan ochrony tych drapieżników na terenie kraju. W celu wzmocnienia ochrony naszej populacji niezbędne są intensywne prace nad ustanowieniem strefy całkowitej ochrony wilków (zakaz polowań) na słowackich terenach graniczących z Polską.
Utworzenie takiej strefy na Słowacji udało się wynegocjować już Czechom i Węgrom, co wsparło te kraje w skutecznej ochronie wilków. Jeżeli nie chcemy płacić za błędy słowackiego rządu, niezbędne jest utworzenie strefy całorocznej ochrony wilka także na terenach graniczących z Polską.
Znamienne jest, że kwestia ta była do niedawna jedynie w centrum uwagi organizacji pozarządowej. Dopiero w tym roku wiceminister środowiska Janusz Zaleski wystosował do rządu słowackiego list, w którym prosi o wstrzymanie odstrzału wilków w pasie o szerokości 23 kilometrów od granicy z Polską do czasu ustanowienia transgranicznej strefy ochronnej zwierząt.
Dagmara Chłopicka
